We hebben een beperkt emmertje energie. Dit moeten we spenderen aan wat er echt toe doet. Daar moeten we dus tijd voor vrijmaken.
Ik zou me verder willen ontwikkelen en professionaliseren, maar ik vind de tijd niet. Ik heb nu al het gevoel dat ik niet rond geraak met mijn werk. Laat staan dat ik mee aansluit bij een kernteam of dat ik een nascholing volg na de uren.
Beschrijving
Professionaliseren van leraren is een uitdaging in het Vlaamse onderwijs. De grootste boosdoener hiervoor is de beperkte tijd.
Om de schaarse tijd van leraren zo zinvol mogelijk in te vullen en het slagen van een professionalisering te garanderen, is het cruciaal om eerst de prioriteiten te bepalen en dan voldoende tijd vrij te maken.
Voordelen
Door tijd te creëren om te professionaliseren, wordt duidelijk dat je de professionele ontwikkeling van het schoolteam hoog in het vaandel draagt. Dit kan de gedragenheid en motivatie verder bevorderen.
Door voldoende tijd vrij te maken kan professionalisering leiden tot gedragsveranderingen bij leraren, die een impact hebben op de leeruitkomsten van leerlingen.
Tijd maken voor het kernteam
Bij de werkwijze om schoolbreed te professionaliseren (Figuur 1) ligt veel verantwoordelijkheid in handen van een kernteam. Om ervoor te zorgen dat de leden van het kernteam hun verantwoordelijkheid kunnen opnemen en de professionalisering kunnen dragen, moeten ze over de nodige kennis en vaardigheden beschikken. Deze kunnen ze vergaren door afwisselend individueel en collectief aan de slag te gaan.
Het werken met een kernteam is niet in elke context aangeraden of mogelijk. Bekijk binnen je eigen context of dit de meest aangewezen werkwijze is.
In de huidige onderwijscontext is het niet vanzelfsprekend om leraren regelmatig samen te brengen. Het vrij maken van tijd vergt van beleidsteams de nodige creativiteit, vooruitziendheid en organisatievermogen.
Hieronder vind je een aantal voorstellen die we ontlenen aan het Potential-traject en verder aanvullen met eigen suggesties.
Pedagogische studiedag
Tijdens een pedagogische studiedag kan je de leden van het kernteam vrijstellen van deelname aan het ‘normale’ programma. Zo krijgen ze tijd en ruimte om samen te komen rond leerlingenevaluatie.
Samen vrijroosteren
Van zodra er duidelijkheid is over de samenstelling van het kernteam kan het uurroosterteam hier rekening mee houden. Dit team probeert de deelnemende leraren, in de mate van het mogelijke, op eenzelfde dag of moment vrij te roosten zodat er tijd vrijkomt om samen te komen.
Interessante momenten zijn het laatste lesuur van de voormiddag, het eerste uur van de namiddag, of het laatste uur van de dag.
Vrijstellen van toezicht
Leraren die zich engageren in een kernteam kan je vrijstellen van andere tijdrovende taken, zoals een speeltijd-, studie-, fietsenstalling- of examentoezicht. Hiermee wordt hun deelname aan het kernteam geen ‘en-en-verhaal’, en dat is goed voor de motivatie.
Vrijstellen van begeleiding
Je kan leden van het kernteam ook vrijstellen van begeleiding tijdens uitstappen of extra-murosactiviteiten of bijkomende activiteiten buiten de uren (sportdag, museumbezoek, schoolfeest, opendeurdag, …).
Zeker als je aan de slag wil gaan met het volledige schoolteam zal er enige vindingrijk nodig zijn om hiervoor tijd vrij te maken. Zonder open deuren te willen intrappen, stellen we voor om vak- of parallelcollega's samen vrij te roosteren en van professionalisering een systematisch onderdeel te maken van de agenda van een vakgroep- of personeelsvergadering.
Kelchtermans, G. (2022). Differentiatie in het kwadraat. De Implementatie van proefprojecten gedifferentieerd onderwijs. Geraadpleegd op: /documenten/bestand.ashx?nr=18003
Minnen, J., Verbeylen, J. & I. Glorieux. (2018). Onderzoek naar de tijdsbesteding van leraren in het basis- en secundair onderwijs. Brussel: Vakgroep Sociologie, Onderzoeksgroep TOR
Van Droogenbroeck, F., Lemblé, H., Bongaerts, B., Spruyt, B., Siongers, J., & Kavadias, D. (2020). TALIS 2018 Vlaanderen - Volume II. Brussel: Vrije Universiteit Brussel.
Wilssens, M. & Boonen, H. (2019). Samen professionaliseren: een springplank naar inclusie. In: Vantieghem, W. & Van de Putte, I.