Zo objectief mogelijk beoordelen

Beschrijving

Objectief beoordelen wil zeggen dat niet-relevante kenmerken van de leraar (sympathie, antipathie, strengheid, vooroordelen, enzovoort), de leerling (geslacht, etnische achtergrond, sociaaleconomische status, enzovoort) of de context (volgorde waarin wordt gecorrigeerd, moment van corrigeren, enzovoort) tijdens de beoordeling niet van invloed zijn op de resultaten van leerlingen. Het is met andere woorden de mate van beheersing van leerlingen die de resultaten zo veel mogelijk bepaalt.

Voordelen

• Door objectief te beoordelen, zorg je ervoor dat je correcte, kwalitatieve uitspraken doet over de mate waarin leerlingen de leerdoelen beheersen.

• Een correct beeld van de mate van beheersing van leerlingen heeft twee voordelen. Enerzijds kan je het instructie- en leerproces effectief laten aansluiten bij de behoeften van leerlingen. En anderzijds kan je correcte beslissingen nemen in functie van hun onderwijsloopbaan.

• De kansengelijkheid stijgt doordat kenmerken van leerlingen of contextfactoren niet van invloed zijn op de resultaten.

• Door zo objectief mogelijk te beoordelen, voorkom je mogelijke negatieve gevoelens bij je leerlingen.

Een beknopt literatuuroverzicht kan je hier vinden.

Objectief beoordelen: Mogelijke valkuilen en tips om deze te voorkomen

Tip 1: Maak gebruik van een correctiesleutel

In een correctiesleutel leg je voor elke vraag of opgave vast wat het juiste antwoord is en wat de maximumscore is die leerlingen kunnen behalen. Voor open vragen of complexe opdrachten waarbij meerdere antwoorden mogelijk zijn, bepaal je de aspecten, handelingen en begrippen die zeker aanwezig moeten zijn in een antwoord of uitvoering. Hieraan koppel je een score.

Het opstellen en inzetten van een correctiesleutel zorgt ervoor dat de resultaten steeds op dezelfde manier tot stand komen, zonder dat niet-relevante factoren van invloed zijn (zoals de netheid van het handschrift of het doorstrepen van zaken). Het stelt je ook in staat om te verantwoorden hoe je tot een bepaalde score bent gekomen.

Tip 2: Maak gebruik van een werkwijze waarbij je niet weet wie je beoordeelt

Hiervoor bestaan verschillende eenvoudige werkwijzen:

• Als een evaluatie meerdere vragen omvat, kan je ervoor kiezen om vraag per vraag te corrigeren en niet per leerling. Op deze manier is het moeilijker om te zien wiens evaluatie je aan het beoordelen bent en voorkom je dat gevoelens, meningen of vorige prestaties van leerlingen een invloed hebben op de beoordeling.

• Meestal noteren leerlingen hun naam bovenaan een evaluatie. Je kan leerlingen evengoed vragen hun naam op de achterkant of op de laatste pagina van een toets of opdracht te noteren. Op deze manier bouw je anonimiteit in. Je ziet immers niet meteen wie je beoordeelt.

• Varieer in de volgorde waarin je beoordeelt. De kans bestaat immers dat je de klasnummers van de leerlingen kent en aan de hand hiervan weet welke leerling je aan het beoordelen bent.

• Indien je leerlingen al lang kent, kan het zijn dat je hun handschrift herkent. Om dit te vermijden, kan je ervoor kiezen om digitaal te evalueren als het evaluatie-instrument dit toelaat.

Tip 3: Maak gebruik van kwaliteitscriteria

Heldere kwaliteitscriteria (bijvoorbeeld verzameld in een rubric) kunnen je helpen om de validiteit te verhogen en om op een objectievere manier te beoordelen. Leraren verschillen van elkaar wat betreft de aandacht die ze hebben voor bepaalde aspecten van een opdracht. Het gevaar bestaat dat de focus ligt op oppervlakkige aspecten, in plaats van op de inhoud die er echt toe doet. Dit kan je vermijden door op voorhand duidelijke criteria voorop te stellen waarop je zal focussen.

Tip 4: Maak gebruik van meerdere beoordelaars

Algemeen geldt dat meerdere beoordelaars de betrouwbaarheid en objectiviteit ten goede komen. Vier ogen zien immers meer dan twee ogen.

Tip 5: Maak gebruik van comparatief beoordelen

Comparatief beoordelen is een werkwijze die je kan inzetten om complexe vaardigheden of competenties te beoordelen. Het houdt in dat je opdrachten van leerlingen in paren met elkaar vergelijkt en telkens de beste opdracht selecteert. Uiteindelijk kom je tot een rangschikking van de minst tot meest kwalitatieve opdracht. Door comparatief te beoordelen, neem je consistentere beslissingen, ongeacht het moment van de dag of de volgorde waarin je opdrachten evalueert. Meer info en concrete werkvormen kan je hier vinden.

Een evaluatie-instrument kwalitatief opstellen en afnemen

Om je een correct beeld te kunnen vormen van de mate van beheersing van leerlingen is het ook heel belangrijk om evaluatie-instrumenten met de grootste zorg op te stellen en af te nemen. Meer info en concrete tips kan je hier terugvinden.

Digitale mogelijkheden

Quasi elke digitale evaluatietool beschikt over een automatisch scoringssysteem waarbij je de juiste antwoorden op voorhand kan ingeven, gekoppeld aan de maximale score. Dit is echter moeilijker in het geval van open vragen. Er bestaan specifieke tools waarmee je een online rubric kan opstellen en tools die het comparatief beoordelen ondersteunen. Meer info kan je terugvinden op de overeenkomstige pagina’s.