Een eerlijke score geven op groepswerk

Beschrijving

Afhankelijk van de doelen die je met een groepswerk wil evalueren, kan je het proces, het product of beide in kaart brengen. Om tot een zo betrouwbaar en eerlijk mogelijke score te komen, kan je de leerlingen (via peer- en zelfevaluatie) betrekken in het evaluatieproces en zowel een groeps- als individuele score toekennen.

Voordelen

Leerlingen betrekken bij de evaluatie van groepswerk kan een betrouwbaarder beeld opleveren van het functioneren van leerlingen. De samenwerking en attitudes van leerlingen zijn moeilijker te capteren als leraar.

Indien leerlingen vertrouwd zijn met peerevaluatie en voldoende kwaliteitsbesef hebben, zijn ze in staat kwalitatieve en betrouwbare uitspraken te doen over de bijdrage van hun medeleerlingen.

Leerlingen vinden dit eerlijker: ze worden al dan niet beloond voor hun daadwerkelijke bijdrage aan het groepswerk.

Het kan mogelijk meeliftgedrag ontmoedigen en de inzet van leerlingen verhogen.

Indien leerlingen weten dat hun individuele inzet zal worden beloond, kan dit leiden tot meer motivatie.

Leerlingen nemen meer hun verantwoordelijkheid wat de zelfregulatie bevordert (meer kan je hier lezen).

Je kan de werklast verlagen door de procesevaluatie vooral in handen van de leerlingen te leggen.

4 werkwijzen

1. Een aparte product- en procesevaluatie

Je kan de evaluatie van het eindproduct en het proces uit elkaar trekken:

Je evalueert het eindproduct op basis van de vooraf opgestelde en gedeelde kwaliteitscriteria en geeft een score voor de volledige groep.
De procesevaluatie komt in handen van de leerlingen te liggen. Dit kan je organiseren met peer- en zelfevaluatie. Om het leerproces te verbeteren kan je de leerlingen elkaar feedback laten geven en hen deze peerfeedback laten beargumenteren, bijvoorbeeld in een reflectiegesprek. Dit kan meeliftgedrag van leerlingen ontmoedigen.

Indien leerlingen vertrouwd zijn met de werkwijze en een duidelijk begrip hebben van de kwaliteitscriteria, zijn rubrics sterke instrumenten voor peer- en zelfevaluatie.

Je kan ervoor kiezen om het proces ook zelf te evalueren en jouw bevindingen naast die van de leerlingen te leggen. Als leraar heb je echter minder zicht op de samenwerking en attitudes van leerlingen.

Bepaal het gewicht dat je geeft aan het product en proces.

Er bestaat geen vaststaande verdeling. Dit kan 50/50 zijn, maar evengoed 30/70. Het is vooral van belang een verdeling te gebruiken die in lijn is met de leerdoelen die je evalueert via het groepswerk.

**2. Een individuele score met de peerassessment-factor**

Je kan een individuele score berekenen voor elk groepslid door de groepsscore te vermenigvuldigen met de peerassessment-factor. Dit is een weging van hoe een individuele leerling scoort ten opzichte van de groepsleden. Je gaat als volgt te werk:

Je geeft een algemene groepsscore (op het product, het proces of beide).
De leerlingen evalueren elkaar op basis van een aantal vooraf bepaalde en gedeelde kwaliteitscriteria:
- 3 = beter dan de rest van de groep;
- 2 = gemiddeld van de groep;
- 1 = niet zo goed als de rest van de groep;
- 0 = geen hulp voor de groep;
- -1 = hinder voor de groep.
Je berekent de peerassessment-factor:
- Tel per leerling de verschillende scores op.
- Doe volgende berekening: je deelt het resultaat van bovenstaande optelsom door het aantal groepsleden x het aantal criteria x 2.

Om de invloed van vriendjes- of vijandenpolitiek te vermijden, kan je uitschieters weglaten, namelijk een score die opmerkelijk verschilt van de score van de andere groepsleden (blauw aangegeven in het voorbeeld).

Bereken de individuele score door de groepsscore te vermenigvuldigen met de peerassessment-factor.

Een voorbeeld

Je geeft een groepsscore: een groep van 4 leerlingen krijgt een score van 15/20.
Yves krijgt volgende scores van Tibo, Sam en Anna:

Als we de scores van Yves optellen, komen we aan 29 (de ‘3’ van Anna wordt weggelaten).
- Het totaal delen we door het aantal groepsleden dat een score gaf (= 3) x het aantal criteria (= 6) x 2:
  29 / (3 x 6 x 2) = 0.806 (= de peerassessment-factor)
De individuele score voor Yves wordt dan: 15 x 0.806 = 12.09

3. Een individuele score aan de hand van een taartevaluatie

Bij een taartevaluatie wordt de groepsscore verdeeld over de verschillende groepsleden.

Je geeft een groepsscore: een groep van 4 leerlingen krijgt een score van 21/30.
Je vermenigvuldigt de groepsscore met het aantal groepsleden: 21 x 4 = 84.
De leerlingen verdelen dit aantal vrij over de verschillende groepsleden.
De verschillende scores worden opgeteld voor elk groepslid.
Deze optelsom deel je opnieuw door het aantal groepsleden.

Een voorbeeld

4. Een individuele score door plus- of minpunten

Je kan leerlingen elkaar laten evalueren met plus- en minpunten:

Je geeft een groepsscore: een groep van 3 leerlingen krijgt een score van 16/20.
De leerlingen evalueren elkaar:
- +1 = een grote bijdrage aan het groepswerk;
- 0 = een gemiddelde bijdrage aan het groepswerk;
- - 1 = een lage bijdrage aan het groepswerk.

Indien gewenst kan je de bandbreedte verruimen (afhankelijk van de maximumscore).

De verschillende scores tel je op bij of trek je af van de groepsscore.

Een voorbeeld

Digitale mogelijkheden

Er zijn verschillende mogelijkheden om bovenstaande berekeningen eenvoudig uit te voeren. Je kan een Excel-bestand uitwerken waar bovenstaande berekeningen automatisch uit rollen.

Bronnen

open

Bovenstaande werkwijzen zijn gebaseerd op volgende bronnen:

Dochy, F., Heylen, L., & Van de Mosselaer, H. (2002). Assessment in onderwijs. Utrecht: Lemma.
Dochy, F., Schelfhout, W., Janssens, S. (2003). Anders evalueren: Assessment in de onderwijspraktijk. Lannoocampus.