Co-creëren van kwaliteitscriteria

Beschrijving

Enkel kwaliteitscriteria delen, zal leerlingen nog geen duidelijk beeld geven van de betekenis van ‘kwaliteit’. De helderheid van de criteria zal echter aanzienlijk toenemen als je de kwaliteitscriteria laat voortvloeien uit een proces van co-creatie: de leerlingen bepalen (mee) de criteria. Deze kan jij later opnemen in een rubric of criterialijst.

Voordelen

• Leerlingen die betrokken zijn bij het opstellen van kwaliteitscriteria, presteren beter. Als leerlingen helder een eindproduct voor ogen hebben, zullen ze er één van hogere kwaliteit afleveren.

• De verantwoordelijkheid komt (mee) in handen van de leerlingen te liggen. Dit geeft richting aan het leerproces en bevordert hun zelfregulatie (meer kan je hier lezen).

• Het bevordert de ontwikkeling van kwaliteitsbesef bij leerlingen, waardoor ze een duidelijker beeld hebben van het eindgedrag dat ze nastreven.

• Door duidelijke kwaliteitscriteria kunnen leerlingen het werk van medeleerlingen of zichzelf beter evalueren.

• Het helpt leerlingen om peer- en zelffeedback te geven. Het stimuleert de feedbackgeletterdheid van leerlingen.

• Het co-creëren van kwaliteitscriteria verhoogt de (autonome) motivatie van leerlingen.

Een beknopt literatuuroverzicht kan je hier vinden.

Placemat

De ‘Placemat’-werkvorm bestaat uit vier fasen:

1. De leerlingen werken samen in groepjes van (in dit voorbeeld) vier. Elk groepje ontvangt een blad met onderstaande opmaak of stellen dit, indien ze vertrouwd zijn met de werkvorm, zelf op. Het midden van het blad is het gemeenschappelijk terrein. De vier velden rondom behoren toe aan de individuele groepsleden. De leerlingen bepalen wie waar zal noteren.

2. Je presenteert een (complexe) vaardigheid die je zal beoordelen. Dit kan bijvoorbeeld ‘een presentatie’ zijn. Nadien stel je de leerlingen de vraag waaraan een kwalitatieve presentatie moet voldoen. Hoe ziet die er volgens hen uit? Elk groepslid schrijft zijn/haar antwoord neer in één van de buitenste velden.

3. Nadien volgt een rondje waarbij elk groepslid zijn/haar inbreng presenteert en beargumenteert. Leerlingen luisteren naar elkaar, vragen door en vullen elkaar aan. Op het einde van deze fase komt elke groep tot een consensus over de belangrijkste kwaliteitscriteria. Deze noteren ze in het middenvak. Je kan ervoor kiezen het minimum aantal criteria mee te geven dat leerlingen moeten opstellen.

4. Ten slotte volgt een klassikale terugkoppeling. De kwaliteitscriteria vloeien hieruit voort. Deze kan je nadien opnemen in een criterialijst of rubric.

T-kaart

Een T-kaart is, zoals de naam doet vermoeden, een kaart (of blad) ingedeeld in een T-vorm. Bovenaan de T zet je de vaardigheid of competentie waarvoor je kwaliteitscriteria wil bepalen. Deze criteria kunnen leerlingen zowel individueel als in kleine groepjes opstellen. Verder kan je ook een fase voorzien waarin leerlingen hun ideeën uitwisselen. Je doorloopt wel steeds twee stappen:

1. In de rechterkolom noteren de leerlingen al hun ideeën, al de aspecten die van belang zijn om de hoofdcompetentie in kaart te brengen.

2. Nadien clusteren de leerlingen deze ideeën tot overkoepelende categorieën die ze links noteren. Dit is allesbehalve een eenvoudige opdracht.

Deze twee stappen resulteren in een opsomming van de belangrijkste criteria. Onderstaand voorbeeld illustreert dit (Toolkit Competenties Nederlands Breed Evalueren Lager onderwijs). Deze criteria kan je opnieuw opnemen in een criterialijst of rubric.

Aanvulzinnen

Eenvoudige aanvulzinnen kan je gebruiken om de meest relevante kwaliteitscriteria naar boven te laten komen bij de leerlingen.

Combineren om kwaliteitsbesef te ontwikkelen

Om de ontwikkeling van kwaliteitsbesef bij leerlingen verder te stimuleren, kan je bovenstaande werkvormen combineren met werkvormen waarbij een aantal goed gekozen voorbeelden worden besproken.

Digitale mogelijkheden

Er zijn verschillende digitale toepassingen om kwaliteitscriteria samen met leerlingen op te stellen. Je kan ideeën laten delen met bv. Tricider, Padlet en Polleverywhere. Deze tools laten bovendien toe om bijdragen te vergelijken, erop te ‘stemmen’, ze te rangschikken en er feedback aan toe te voegen.