Dezelfde feedback, opmerking of (toets)score kan door verschillende leerlingen op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Dit zorgt ervoor dat dezelfde feedback, opmerking of (toets)score een verschillende invloed kan hebben op de motivatie en het doorzettingsvermogen van leerlingen.
Verklaringen van leerlingen zijn van invloed
Dit komt door de neiging van leerlingen om steeds op zoek te gaan naar verklaringen voor hun successen en mislukkingen. Opvallend hierbij is dat deze verklaringen een grotere impact hebben op hun motivatie en doorzettingsvermogen dan de successen of mislukkingen zelf. Vooral de opvattingen die leerlingen hebben omtrent intelligentie, blijken het interpretatieproces sterk te beïnvloeden. Carol Dweck spreekt in deze context over de mindset van leerlingen.
Sommige leerlingen zien intelligentie als een vaststaand gegeven, een natuurlijk meegegeven gave die vastligt voor de rest van het leven. Deze leerlingen hebben een fixed mindset.
Leerlingen met een growth mindset beschouwen intelligentie niet als vaststaand, maar als kneedbaar. Ze gaan uit van het motto ‘alles is moeilijk voordat het makkelijk wordt’ en geloven in persoonlijke groei.
De verklaringen die leerlingen geven voor hun successen en mislukkingen verschillen op drie aspecten: personalisatie, stabiliteit en specificiteit.
Personalisatie = de mate waarin leerlingen hun successen en mislukkingen wijten aan interne factoren (zoals geleverde inspanningen) of externe factoren die buiten hun controle liggen (zoals de leraar, omstandigheden)
Stabiliteit = in hoeverre leerlingen successen en mislukkingen toeschrijven aan vaste, stabiele factoren (zoals intelligentie) of tijdelijke, instabiele factoren (zoals inspanningen) die beïnvloedbaar zijn.
Leerlingen verschillen in de manier waarop ze successen en mislukkingen al dan niet generaliseren naar andere contexten. Dit is de specificiteit. Sommige leerlingen zien succes of mislukken in een bepaald aspect of vak als voorspeller voor de uitkomsten op totaal andere gebieden (algemeen) terwijl andere leerlingen de betekenis van succes of falen beperken tot een bepaald gebied (specifiek).
De meest succesvolle leerlingen beschikken over een growth mindset. Dit wil zeggen dat ze zowel hun successen als mislukkingen toeschrijven aan interne, tijdelijke, specifieke factoren. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor hun leren en kunnen er iets aan doen. Dit heeft een aantal voordelen.
Leerlingen met een growth mindset
… geven minder snel op wanneer ze worden geconfronteerd met moeilijkheden en gaan sneller op zoek naar alternatieve oplossingen of nieuwe strategieën.
… zijn ontvankelijker voor feedback.
… stellen hogere doelen voor zichzelf.
… hebben een hoger gevoel van zelfeffectiviteit en zijn in hogere mate gemotiveerd.
De mindset van leerlingen is slechts hun interpretatie. Deze strookt vaak niet met de realiteit. Het is niet omdat leerlingen hun mislukkingen toeschrijven aan een gebrek aan intelligentie, dat ze de capaciteiten echt missen om succesvol te zijn. Gelukkig kan je de mindset van leerlingen beïnvloeden, bijvoorbeeld door de leerlingen zelf consequent vanuit een growth mindset te benaderen of door verbeteringen die leerlingen realiseren met hun inspanningen expliciet te belichten.
De theorie van Dweck kent een brede gedragenheid in het onderwijsveld. Toch komen recentere onderzoeken tot andere resultaten dan Dweck. Voornamelijk de positieve invloed van een growth mindset op de leerprestaties is niet bewezen. Toch blijft de theorie van belang: de mindset van leerlingen gaat immers hand in hand met de mate waarin leerlingen zich al dan niet competent (zelfdeterminatietheorie) voelen en de motivatie van leerlingen. En zonder motivatie komen ze niet tot leren.
Carless, D., & Boud, D. (2018) The development of student feedback literacy: enabling uptake of feedback, Assessment & Evaluation in Higher Education, 43:8, 1315-1325, DOI: 10.1080/02602938.2018.1463354
Dweck, C.S. (2006). Mindset: The new psychology of success. New York, Random House.
Kirschner, P. A., Raaijmakers, S., & Claessens, L. (2018). Op de schouders van reuzen: Inspirerende inzichten uit de cognitieve psychologie voor leerkrachten. Ten Brink Uitgevers.
Sisk, V. F., Burgoyne, A. P., Sun, J., Butler, J. L., Macnamara, B. N. (2018), To what extent and under which circumstances are growth mind-sets important to academic achievement? Two meta-analyses. Psychological Science, 29, 549-571. doi:10.1177/0956797617739704
Vanhoof, S., & Speltincx, G. (2021). Feedback in de klas. Verborgen leerkansen. Leuven: Lannoo Campus.
Wiliam, D., & Leahy, S. (2015). Embedding formative assessment. Practical techniques for k-12 classrooms. West Palm Beach, FL: Learning Sciences International.