Op 22 februari wordt Single Tasking Day gevierd: een speciale feestdag die hulde brengt aan het uitvoeren van één enkele taak. Een nutteloze feestdag? Niet volgens de cognitieve belastingstheorie.
De cognitieve psychologie concludeert immers dat leraren aandachtig moeten zijn voor het split-attention effect. Dit effect treedt op wanneer leerlingen hun aandacht moeten verdelen over meerdere informatiebronnen en taken die nodeloos samengaan. Het schakelen tussen informatiebronnen en taken kost namelijk tijd, moeite en cognitieve energie, wat nadelig is voor de cognitieve belasting en dus ook voor het leerproces.
Het split-attention effect en de Dual Coding Theory spreken elkaar niet tegen. Het simultaan aanbieden van tekst en beeld is en blijft een effectieve manier om de cognitieve belasting te verlagen en het leerrendement te verhogen. Waar het vooral over gaat is dat beide informatiebronnen (beelden en woorden) elkaar aanvullen en versterken. Indien dit niet het geval is, zullen de twee verwerkingssystemen binnen het werkgeheugen de binnenkomende informatie geïsoleerd van elkaar verwerken, zonder dat verbindingen ontstaan tussen beide systemen. In dit geval verhoogt de cognitieve belasting, wat nefast is voor de integratie van informatie in het langetermijngeheugen. Dit zie je in Figuur 1.
Hoe kan je het split-attention effect vermijden?
Dit klinkt logisch en perfect vermijdbaar, maar toch lopen we geregeld tegen de lamp. Denk maar aan volgende (herkenbare?) situatie:
Je verwacht van leerlingen dat ze notitie nemen terwijl je een denk- of oplossingsproces modelleert. Tijdens de uitleg moeten leerlingen dus (1) kijken naar wat je aanwijst en demonstreert, (2) lezen wat je noteert, (3) aandachtig luisteren naar alle nuances in jouw uitleg én (4) noteren wat ze zien, lezen en horen.
In dit geval moeten de leerlingen hun aandacht onnodig verdelen tussen verschillende bronnen. Dit verhoogt de cognitieve belasting en belemmert het leren.
Gelukkig kan je dit effect vrij eenvoudig vermijden.
De Cornell-note-taking-method (lees meer in Cornell-methode) helpt om op een minder cognitief belastende manier notitie te nemen tijdens een les. Je kan ook bewust rekening houden met het split-attention effect tijdens het modelleren.
Je kan het split-attention effect vermijden door tekst onmiddellijk te integreren in een afbeelding (en dus niet in een aparte legende). Hierdoor hoeven leerlingen hun aandacht niet te verdelen (Figuur 2).
Mousavi, S. Y., Low, R., & Sweller, J. (1995). Reducing cognitive load by mixing auditory and visual presentation modes. Journal of Educational Psychology, 87(2), 319-334. /10.1037/0022-0663.87.2.319
Ward, M., & Sweller, J. (1990). Structuring Effective Worked Examples. Cognition and Instruction. 7(1), 1–39.