PROEV werd ontwikkeld door een consortium o.l.v. UGent en UAntwerpen, i.o.v. het Departement Onderwijs en Vorming

Preteaching

Overzicht Aan de slag in de klas
Sommige leerlingen hebben meer uitleg nodig. Tot nu toe werkte ik met remediëring tijdens de middagpauze, maar eigenlijk ben ik hier niet zo’n fan van. De leerlingen zijn niet gemotiveerd om extra wiskunde te krijgen tijdens hun middagpauze en ook voor mij is het vaak niet evident om dit in te plannen. Ik zou graag proactief werken aan de hand van preteaching, maar ik weet niet goed hoe ik hiermee aan de slag kan gaan.
Leraar fysica (tweede graad secundair onderwijs)

Beschrijving

Preteaching is een differentiatievorm waarbij bepaalde leerlingen extra instructie of ondersteuning krijgen voorafgaand aan een lessenreeks. Het basisidee is om deze leerlingen proactief klaar te stomen voor een leerproces. Preteaching kan je op verschillende manieren organiseren. Je kan

  • … het inplannen terwijl de leerlingen zelfstandig aan de slag zijn met oefeningen.

  • … de basisinstructie twee maal geven en leerlingen de keuze laten deze al dan niet mee te volgen.

  • … het organiseren buiten de klas.

  • … het combineren met contractwerk.

Voordelen

  • Het kan een tekort aan voorkennis opvangen, wat het leerproces van leerlingen ten goede komt.

  • Doordat je de leerstof op meerdere momenten aanbiedt, hebben leerlingen meer verwerkingstijd en is er sprake van herhaling.

  • Het geeft leerlingen de nodige houvast, waardoor hun participatie en betrokkenheid stijgt.

  • Hoe langer leerlingen aan de slag zijn met de leerstof, hoe groter de kans dat ze deze uiteindelijk beheersen.

  • Het verlaagt de cognitieve belasting.

  • Leerlingen ervaren meer successen, wat de motivatie en het zelfvertrouwen verhoogt.

  • Door proactief te werk te gaan, kan je frustraties en stress vermijden.

  • Slim georganiseerd, vereist preteaching weinig bijkomend voorbereidingswerk. 

  • Preteaching heeft een positieve impact op het leren van leerlingen die het moeilijk hebben met de inhoud. Hierdoor verhoogt het de kansengelijkheid.

De keuze om de preteaching al dan niet mee te volgen, maken leraar en leerlingen best samen. Sommige leerlingen zal je echter moeten aanmoedigen om aan te sluiten. Het is immers van belang dat je de leerlingen bereikt die de nodige inhouden nog niet onder de knie hebben.

Het is geen probleem indien leerlingen zichzelf onderschatten en, ondanks een voldoende begrip, willen deelnemen aan de preteaching. Deze leerlingen kunnen profiteren door succes te ervaren en zullen zelfverzekerder starten aan een les of lessenreeks.

Een beknopt literatuuroverzicht kan je hier vinden.

Bronnen
open

De inhoud in 'overzicht' en 'aan de slag in de klas' is gebaseerd op volgende bron:

  • Smets W. (2017). Slim differentiëren, praktijkboek binnenklasdifferentiatie voor leerkrachten, De Boeck: Antwerpen.

Aan de slag in de klas

Preteaching tijdens een moment van zelfstandig oefenen

EEN VOORBEELD UIT DE LES FRANS (EERSTE GRAAD)

Elk jaar zijn er leerlingen die de grootste moeite ondervinden met lezen in het Frans. Ik speel hierop in door deze leerlingen voor te bereiden op nieuwe teksten. Dit doe ik op een heel eenvoudige manier. Tijdens een zelfstandig oefenmoment, waarbij de leerlingen aan herhalings- of verdiepende oefeningen werken, neem ik deze leerlingen samen om de nieuwe tekst al te introduceren. We bespreken de titel en tussentitels, de afbeeldingen, en we nemen reeds een aantal woorden door. De leerlingen geven aan dat het hen enorm helpt om de tekst nadien beter te kunnen volgen.

Preteaching door de basisinstructie twee maal te geven

Je kan preteaching voorzien binnen eenzelfde les door de basisinstructie twee maal te geven. Dit verloopt als volgt:

  1. Je start met een basisinstructie: je geeft een klassikale uitleg, je reconstrueert de voorkennis, je demonstreert een oplossingsstrategie, enzovoort. Tijdens deze eerste instructie mogen de leerlingen geen vragen stellen. Hebben ze vragen, dan mogen ze deze noteren.

  2. Je geeft de instructie een tweede keer. De leerlingen die hier geen behoefte meer aan hebben, gaan aan de slag met de oefeningen. De overige leerlingen, die de uitleg nog niet hebben begrepen of vragen hadden, volgen een tweede keer mee.

Geef leerlingen de kans hun vragen te stellen. De kans is reëel dat ze al antwoord krijgen door de uitleg nog eens mee te volgen.

Preteachingstraject buiten de klas

EEN VOORBEELD UIT HET LAGER ONDERWIJS

Ik werk met jokers die leerlingen op verschillende manieren kunnen verdienen. Deze kunnen ze inzetten bij evaluaties om bepaalde vragen of opdrachten niet te laten meetellen voor punten. Leerlingen kunnen onder andere een joker verdienen door een preteachingsmodule te doorlopen. Bijvoorbeeld één week voor de lessen over cijferend vermenigvuldigen en delen met kommagetallen, bezorg ik de leerlingen een kennisclip met de theorie over cijferend vermenigvuldigen en delen met ‘normale’ getallen. Daarbij voorzie ik ook een aantal oefeningen om te controleren in hoeverre ze dit nog kunnen. Zo komen ze veel beter voorbereid naar de les en hoef ik hen niet te verplichten dit te maken. Ze zijn gemotiveerd om de joker te verdienen.

EEN VOORBEELD UIT DE LES WISKUNDE (DERDE GRAAD)

Ik maak gebruik van preteachingstrajecten waarbij leerlingen door een kort leerpad gaan. Welke leerlingen dat zijn, hangt af van het lesonderwerp en de voorkennis die ze nodig hebben. Dit beslis ik op basis van toetsen en observaties uit de klas. Enkele dagen voor we met de nieuwe leerstof starten, stuur ik deze leerlingen het leerpad door. Dit start met een korte instructievideo die ik heb gemaakt en waarin ik de nodige theorie nogmaals doorneem. Hierna krijgen de leerlingen een aantal oefeningen of korte opdrachtjes en vullen ze een korte zelfevaluatie in. Hiermee geven ze aan hoe ze zichzelf inschatten, in hoeverre ze de leerstof begrijpen. Het is zeer interessant dat ik de voortgang van de leerlingen kan nagaan en hen dus ook tussentijds kan aansporen om verder te doen. Het traject staat bovendien open voor iedereen.

In combinatie met contractwerk

Maak je gebruik van contractwerk, dan kan je bepaalde leerlingen verplichten om deel te nemen aan een preteaching.

Digitale mogelijkheden

Preteaching kan je organiseren via een digitaal aanbod op de leeromgeving van de school. Je kan hierbij gebruik maken van instructievideo’s die je zelf opneemt en bijvoorbeeld integreert in een leerpad.

Bronnen
open

De inhoud in 'overzicht' en 'aan de slag in de klas' is gebaseerd op volgende bron:

  • Smets W. (2017). Slim differentiëren, praktijkboek binnenklasdifferentiatie voor leerkrachten, De Boeck: Antwerpen.

Het één per één beoordelen van opdrachten van leerlingen, al dan niet aan de hand van vooropgestelde kwaliteitscriteria.
Een evaluatieresultaat is betrouwbaar wanneer het niet wordt beïnvloed door niet-relevante factoren. Het resultaat weerspiegelt de mate waarin een leerling de leerdoelen beheerst.
De zorg die alle leerlingen nodig hebben om zich te kunnen ontplooien en om gebruik te kunnen maken van hun talenten en mogelijkheden.
De mate waarin het werkgeheugen wordt belast. Om het leerproces te bevorderen, dien je de cognitieve belasting te optimaliseren.
Een cluster van kennis, vaardigheden en attitudes die leerlingen in complexe contexten kunnen toepassen.
De neiging om nieuwe informatie zodanig op te zoeken en/of te filteren dat deze de eigen ideeën, opvattingen en/of hypothesen bevestigt.
In een constructief afgestemd onderwijsproces zijn de leerdoelen, de (summatieve) evaluatie en de onderwijs- en leeractiviteiten op elkaar afgestemd.
In een constructief afgestemd onderwijsproces zijn de leerdoelen, de (summatieve) evaluatie en de onderwijs- en leeractiviteiten op elkaar afgestemd.
Een overzicht van de criteria die worden gebruikt om een opdracht te beoordelen. Het geeft aan waaraan een opdracht dient te voldoen en welke aspecten van belang zijn.
Het proactief, positief en planmatig omgaan met verschillen tussen leerlingen (interesses, leerstatus en leerprofiel) met als doel om een maximaal leerrendement voor alle leerlingen te realiseren op het vlak van motivatie, leerwinst en leerefficiëntie.
Het vermogen van leerlingen om informatie van verschillende bronnen te aanvaarden en te gebruiken om de kwaliteit van hun werk te verbeteren.
Het krijgen van te veel feedback waardoor leerlingen overrompeld worden en niet meer aan de slag kunnen met de feedback.
Aanpakken waarmee je het leerproces op de korte termijn bewust bemoeilijkt waardoor leerlingen harder moeten nadenken. Dit is gewenst omdat het op lange termijn voor leerwinst zorgt.
Het beschouwen van intelligentie als iets dat niet vaststaat, maar als iets kneedbaar. Personen met een growth mindset hebben de overtuiging dat capaciteiten ontwikkeld kunnen worden.
De neiging om een persoon (leerling) positief te beoordelen, gebaseerd op één positief aspect.
De neiging om een persoon (leerling) negatief te beoordelen, gebaseerd op één negatief aspect.
De moeilijkheid om je als expert te verplaatsen in de situatie van personen die bepaalde kennis (nog) niet hebben. Hoe meer kennis je hebt, hoe moeilijker om in te schatten hoe het is om deze kennis niet te hebben.
Een mentaal beeld van welk kwaliteitsniveau wordt verwacht, hoe verschillende kwaliteitsniveaus eruitzien en hoe je kan komen tot het nagestreefde kwaliteitsniveau.
De criteria die worden gehanteerd om te beoordelen in hoeverre een evaluatie succesvol was (= evaluatiecriteria, succescriteria).
De leerdoelen omschrijven wat leerlingen moeten kennen en kunnen op het einde van een leerproces. In deze tool wordt onder leerdoelen zowel de eindtermen, leerplandoelen als concrete lesdoelen verstaan die leraren kunnen nastreven.
De wijze waarop leerlingen leren. Verschillen in leerprofiel hebben vooral te maken met de leerstrategieën en de leervoorkeuren voor bepaalde activiteiten.
Wat leerlingen al kennen en kunnen. Verschillen in leerstatus uiten zich voornamelijk op (meta)cognitief vlak, maar gaan ook over verschillen op sociaal-affectief en (psycho)motorisch vlak.
Het spreiden van leermomenten doorheen de tijd om zo tot een hoger leereffect te komen.
Een evaluatie-instrument is valide wanneer het meet wat je beoogt te meten.
De maatregelen die het zorgteam neemt in samenspraak met leerling, ouders en leraren. Het doel is om leerlingen die extra zorg nodig hebben te ondersteunen om de gestelde leerdoelen te bereiken.
Het vertrouwen in de eigen bekwaamheid om een opdracht tot een goed einde te kunnen brengen.
Het vermogen om het eigen leren te plannen, te monitoren en te evalueren.
Het in eigen woorden uitleggen van de leerstof.