Diagnostische starttoets

Beschrijving

Een diagnostische starttoets is een formatieve toets die je geeft bij de start van of voorafgaand aan een leerproces (de start van een nieuw schooljaar of bij aanvang van een nieuw hoofdstuk). Je wil hiermee de beginsituatie van leerlingen te bepalen, om nadien gericht te kunnen inspelen op de individuele leernoden. Je zet een diagnostische toets met andere woorden proactief in.

Voordelen

• Het helpt om onderwijs op maat te bieden: je krijgt inzicht in de leerbehoeften van individuele leerlingen en je kan het onderwijs hierop afstemmen door te differentiëren.

• Het helpt om belangrijke kennishiaten aan het licht te brengen, waardoor je deze van bij de start van het leerproces kan bijwerken.

• Je vertrekt vanuit de leerdoelen. Dit kan leiden tot een sterkere constructieve afstemming.

• De leerlingen krijgen een beter beeld van hun eigen kennen en kunnen wat hun zelfregulatie ten goede kan komen (meer kan je hier lezen).

• Aansluiten bij de leerbehoeften van leerlingen bevordert de motivatie.

Een beknopt literatuuroverzicht kan je hier vinden.

5 tips om aan de slag te gaan met een diagnostische starttoets

Tip 1: Vertrek vanuit de leerdoelen

Vertrek bij het opstellen van een diagnostische toets steeds vanuit de leerdoelen die je wil behalen op het einde van het toekomstige leerproces (schooljaar, hoofdstuk, enzovoort). Bepaal dan welke informatie je juist wil bekomen en welke typische (denk)fouten leerlingen maken. Stel de vragen zodanig op dat je juist die informatie ophaalt, waarmee je kan nagaan in hoeverre leerlingen de leerdoelen al beheersen.

Tip 2: Vervolgacties

Denk van tevoren na over de vervolgacties die je zal ondernemen op basis van de resultaten. Dit maakt dat je minder tijd moet besteden aan de interpretatie en sneller kan handelen. Welke ondersteuning zal je bieden indien leerlingen typische denkfouten maken? Welke differentiatievormen zal je hanteren? Hoe zal je de sterkste leerlingen uitdagen? Meer info en concrete werkvormen kan je hier vinden.

Tip 3: Verdeel het werk

Het opstellen van een diagnostische toets is een complexe en tijdrovende klus. We raden aan om de krachten te bundelen en het werk te verdelen. Zo kan bijvoorbeeld één collega zich buigen over de leerdoelen, terwijl andere collega‘s de bijhorende vragen opstellen en de mogelijkheden tot differentiatie bestuderen.

Tip 4: Verduidelijk waarom

Het gevaar bestaat dat leerlingen stress ervaren als ze een diagnostische ‘toets’ moeten maken. Verduidelijk dat er geen punten aan vasthangen. De resultaten dienen enkel om het leerproces nadien beter te kunnen aanpassen aan de noden van de leerlingen.

Tip 5: Learning progressions

Je kan diagnostische toetsen gebruiken in combinatie met learning progressions. Eerst bepaal je het beginniveau van leerlingen en schaal je dit in. Nadien stippel je de weg richting beheersing van het einddoel uit.

Starttoetsen Frans en Engels

De beginsituatie van leerlingen kan bij de start van het eerste jaar van het secundair onderwijs enorm verschillen. Vooral voor Frans en Engels is dit het geval. Om adequaat in te spelen op de leerbehoeften en doelgericht te differentiëren, ondersteunen en remediëren, is het noodzakelijk een beeld te krijgen van het niveau van de Franse en Engelse taalvaardigheden van individuele leerlingen. Daarvoor ontwikkelde de Arteveldehogeschool twee gevalideerde starttoetsen die spreken, schrijven, lezen en luisteren meten bij de start van het schooljaar. Deze zijn afgestemd op de eindtermen voor de eerste graad A-stroom van het Vlaamse secundair onderwijs.

De starttoetsen zijn gratis toegankelijk:

• Starttoets Frans

• Starttoets Engels 

Digitale mogelijkheden

Er bestaan tal van tools om digitale starttoetsen op te stellen. Deze bieden een groot arsenaal aan bestaande materialen die al eerder zijn opgesteld en gedeeld door leraren. Een bijkomend voordeel is dat je de correctie kan automatiseren. Dit is vooral interessant bij gesloten vragen. Twee voorbeelden van digitale tools zijn Google Forms en Bookwidgets.