Peerfeedback

Beschrijving

Bij peerfeedback voorzien leerlingen elkaar van feedback. In de meeste gevallen wordt peerfeedback gegeven aan de hand van een aantal vooraf vastgelegde kwaliteitscriteria verzameld in een beoordelingsinstrument (zoals een rubric of criterialijst). Leerlingen kunnen elkaar ook feedback geven door holistisch te werk te gaan en bijvoorbeeld taken met elkaar te vergelijken.

Voordelen

• Peerfeedback draagt bij aan de verdere ontwikkeling van kwaliteitsbesef en feedbackgeletterdheid bij leerlingen. Dit stelt hen in staat aan de slag te gaan met zelffeedback.

• Je betrekt leerlingen actief bij het evaluatie- en feedbackproces. Ze nemen verantwoordelijkheid, wat hun zelfregulatie bevordert (meer kan je hier lezen).

• Peerfeedback heeft een positieve impact op het leerproces en het uiteindelijke leren van leerlingen.

• Zowel de feedbackgever als -ontvanger profiteert. De ontvanger krijgt directe feedback terwijl de feedbackgever, door de vergelijking met het werk van een medeleerling, zich bewuster wordt van eigen sterktes en zwaktes.

• Het kan de zelfeffectiviteit en motivatie van leerlingen verhogen.

• Het stimuleert de reflectieve en kritische vaardigheden van leerlingen.

• Leerlingen leren via discussies en dialogen hun mening uiten en voor zichzelf en anderen opkomen, waardoor peerfeedback een positieve impact heeft op de sociaal-affectieve ontwikkeling.

• Leerlingen begrijpen de feedback van medeleerlingen makkelijker, omdat ze dezelfde taal gebruiken.

• Leerlingen besteden soms aandacht aan aspecten die de leraar niet ziet, waardoor de feedback vollediger is.

• Er kan tijd vrijkomen voor de leraar.

• Peerfeedback kan je eenvoudig combineren met zelffeedback en jouw feedback.

Een beknopt literatuuroverzicht kan je hier terugvinden.

Enkele algemene tips

Tip 1: Bereid de leerlingen voor op peerfeedback

• Zorg dat de leerlingen de nodige (vakinhoudelijke) kennis hebben.

• Zorg dat de leerlingen over voldoende kwaliteitsbesef beschikken.

• De leerlingen begrijpen het belang en de meerwaarde van peerfeedback. Verduidelijk wat je van hen verwacht en waarom. Leg de focus hierbij op het leren van elkaar. Als leerlingen beseffen dat hun medeleerlingen evengoed kwalitatieve feedback kunnen voorzien en dit een positieve impact kan hebben op hun leerproces, zullen ze hier sneller voor open staan.

• Zorg ervoor dat de leerlingen weten hoe ze elkaar feedback kunnen geven. Maak hen vertrouwd met de werking van concrete evaluatie- en feedbackinstrumenten (zoals bijvoorbeeld rubrics) door zelf expliciet te modelleren hoe je deze inzet. Meer concrete werkvormen kan je hier terugvinden.

Tip 2: Controleer de kwaliteit van peerfeedback

De kracht van peerfeedback staat of valt uiteraard met de kwaliteit ervan. Zeker wanneer leerlingen er net mee starten, is het aangewezen om de kwaliteit na te gaan. Zorg er wel voor dat je het als leraar niet overneemt. Een beter alternatief is om de leerlingen aan te sporen om hun feedback te verantwoorden. Waarom geven ze deze feedback? Kunnen ze hun feedback linken aan de kwaliteitscriteria en staven met concrete voorbeelden uit het werk van een medeleerling? Kunnen ze hun feedback onderbouwen aan de hand van de leerstof? Laat de feedbackontvanger beoordelen of de verkregen feedback hen in staat stelt verdere actie te ondernemen. Welke groeipunten kunnen ze eruit meenemen?

We raden aan om deze werkwijze een plaats te geven in het onderwijsontwerp. Voorzie voldoende tijd, loop rond, luister mee en geef, waar nodig, verdere suggesties ter verbetering. Zo leren leerlingen elkaar verder feedback geven en krijg jij als leraar inzicht in de kwaliteit ervan.

Tip 3: Het aantal feedbackpartners

De kracht en betrouwbaarheid van peerfeedback verhoogt naarmate dat het aantal medeleerlingen toeneemt dat peerfeedback geeft op eenzelfde werk. Streef, indien mogelijk, naar minstens twee tot drie feedbackpartners.

Tip 4: Zorg voor voldoende veiligheid

Een gevoel van veiligheid en comfort is een voorwaarde bij het werken met peerfeedback. Je loopt immers het risico op onbetrouwbare feedback door populariteitsspelletjes en angst om kritisch te zijn ten opzichte van medeleerlingen. Deze veiligheid kan je onder andere inbouwen door peerfeedback anoniem te laten geven (die je naleest en controleert).

Tip 5: Wacht met punten

Bij de toepassing van peerevaluatie en -feedback, verwachten leraren vaak dat leerlingen onmiddellijk een punt koppelen aan hun waardeoordeel. Het is echter aan te raden om eerst te focussen op peerfeedback als formatief leermoment, en pas later de punten van medeleerlingen mee te nemen in een summatieve beoordeling.

Praktijkvoorbeeld: de nakijkcommissie

Frans Droog beschrijft het idee van een ‘nakijkcommissie’ op zijn blog. Het concept is simpel: leerlingen kijken elkaars werk na en voorzien elkaar van feedback.

• Bij de start van het evaluatiemoment selecteer je een vijftal leerlingen die de evaluatie niet hoeven te maken. Zij vormen de nakijkcommissie. Gedurende het schooljaar neemt iedere leerling deel aan de nakijkcommissie. Terwijl de overige leerlingen aan het werk gaan, gaat de nakijkcommissie aan de slag met de modeloplossing. Hiervoor heb je twee mogelijkheden. Je kan als leraar zelf een modeloplossing opstellen en deze doorspreken met de nakijkcommissie, of je kan de modeloplossing laten opstellen door de leerlingen. Ze gaan met elkaar in gesprek om tot overeenstemming te komen over de juiste antwoorden, wat wel of niet als correct wordt beschouwd en over mogelijke alternatieve antwoorden. Deze actieve verwerking van de leerstof heeft als groot voordeel dat het evaluatiemoment ook als echt leermoment dient.

• Vervolgens gaat de nakijkcommissie aan het corrigeren. Op basis van de modeloplossing voorzien ze het werk van hun medeleerlingen van feedback. Hiervoor kan je de leerlingen tijd geven in de klas. Lijkt dit praktisch onhaalbaar, dan kan je het correctiewerk thuis laten doen.

• In een volgende les krijgen alle leerlingen hun werk met bijhorende feedback terug. Ze krijgen de kans om met hun lesmateriaal na te gaan of ze het eens zijn met de feedback van de nakijkcommissie. Indien nodig, kunnen ze vragen stellen over de gegeven feedback.

Volgens Droog is dit een effectieve manier om de leerstof actief te verwerken. De onderwijskundige literatuur treedt hem hierin bij: de leerlingen zijn namelijk gedurende een langere periode met de leerstof bezig (spaced practice) en halen deze verschillende keren op uit het geheugen (retrieval practice).

The Voice

De Toolbox formatieve evaluatie van de Karel de Grote Hogeschool beschrijft ‘The Voice’ als een geschikte methodiek (in het lager of in de eerste graad van het secundair) om peerfeedback te geven op mondelinge opdrachten.

Deze methode leunt sterk aan bij de BINGO-werkwijze die staat beschreven in de fiche ‘zelfreflectie en -feedback’. 

Peerfeedback door taken comparatief te beoordelen

Leerlingen kunnen elkaar holistisch feedback geven. Je laat hen dan verschillende taken vergelijken (meer info vind je hier):

• De leerlingen werken samen in duo’s. Telkens vergelijken ze twee werken met elkaar. In samenspraak voorzien ze het beste werk van feedback, die ze noteren op een groene post-it. Hierop noteren ze wat ze beter vinden dan het andere werk. Het werk van mindere kwaliteit krijgt een rode of oranje post-it. Hierop noteren ze wat ze minder vonden dan het andere werk en hoe ze hieraan kunnen werken.

• Nadien verandert de samenstelling van de duo’s en krijgt iedere leerling twee andere werken, die op dezelfde manier worden vergeleken en voorzien van feedback.

Praktijkvoorbeelden

Om het leerproces van leerlingen extra te bevorderen, stel je de peerfeedback op schrijfopdrachten best even uit, bijvoorbeeld naar de volgende les. Dit bemoeilijkt het leer- en feedbackproces (gewenste moeilijkheden): je verplicht leerlingen langer, op verschillende tijdstippen aan de slag te gaan met de leerstof (spaced practice) én ze moeten de informatie actief terughalen uit hun geheugen (retrieval practice).

Om te vermijden dat deze denkoefening beperkt blijft tot één groepslid, kan je de leerlingen op voorhand meegeven dat elk groepslid in staat moet zijn het gezamenlijke antwoord mondeling toe te lichten. Om de leerlingen verder te motiveren, kan je ook een weging toekennen aan het groepsgedeelte (zie ‘two stage toets’ voor meer concrete tips).

Digitale mogelijkheden

Er bestaat een rijk arsenaal aan digitale tools voor peerfeedback. In de fiche ‘Mondelinge feedback als audio- of videofeedback’ bespraken we de tool Qwiqr om peerfeedback te organiseren. Een andere mogelijkheid is Peergrade.